Մաքսային միության հետ Հայաստանի «ասոցացման» առիթով տեղական լրատվամիջոցներում Ռուսաստանի ու նրա ղեկավար Վլադիմիր Պուտինի հասցեին ծավալվել է անսանձ, երբեմն նույնիսկ հայհոյական քարոզարշավ, որն ապշեցնում է իր մասշտաբով ու ագրեսիվությամբ:

Հայի համար շատ դժվար է գրել Խոջալուի մասին: Խոջալուն այն դեպքն է, որի համար հայերը մեղադրվում են ուրիշների, տվյալ դեպքում՝ ադրբեջանցիների, դեմ կատարած վայրագությունների մեջ: Հայերը սովոր չեն զոհեր գոյացնելու. մեզ ավելի բնորոշ է զոհ լինելը: Ես վստահ ու ճշգրիտ չգիտեմ, թե 1992 թ. ինչ է պատահել Խոջալուում, չնայած այդ ժամանակ Հայաստանի կառավարության մաս էի կազմում՝ իբրև հանրապետության նախագահի խորհրդական:

«Ողբում եմ քեզ, Հայոց աշխարհ, ողբում եմ քեզ, բոլոր հյուսիսային ազգերի մեջ վեհագույնդ...»։ Սա 5-րդ դարում դրվագեց քերթողահայրը։ Անցան բյուր-բազում օրեր, տարիներ և դարեր, և, ահավասիկ, Խորենացու ուշիմագույն ծոռնածոռը` Ահնիձորի կործանման ահը սրտում, մանրակերտեց. «Քո բոլոր ճակատամարտերը այլևս տանուլ են տրված...»։

Մինչ «Սիվիլիթաս» հիմնադրամում վերլուծաբան Թաթուլ Հակոբյանի հետ հանդիպման ժամանակ ՀՀ երեք արտգործնախարարների (Վահրամ Փափազյան, Ալեքսանդր Արզումանյան, Վարդան Օսկանյան) արտահայտած մտքերին անդրադառնալը, ուզում եմ վկայակոչել մեծ մտածող Մաքիավելու խոսքերը, ինչն էլ ուղղում եմ մեր երկրի արտաքին գերատեսչության ղեկավարներին` հանուն այս պետության կենսական շահերի դուք երբևէ դիմե՞լ եք «ստորության»:

Այո՜, լեռը դարձյալ երկնեց ու մեկեն ծնկեց, հայ գյուղաբնակ ֆերմերը 2014-ի գարնանը երես է թեքում իր հինգհազարամյա գուրգուրելի հողից, զի կառավարության տրամադրած էլիտար սերմացուն նեխած պտուղ է տալիս, քարից հաց քամող արորդիները կքում են էլիտար սերմացուի թունոտ վարկի տակ և տաշում պանդխտության գավազանը։ ՀՀ կառավարությունը գերազանցում է ինքն իրեն, գյուղերը տեսանելի ապագայում կբարոյազրկվեն անտերության մատնվելով։ Բայց ի՜նչ փույթ, կմեծանան ներկրումների ծավալները, մի՞թե անտեղի են հիմնադրվում անհամար մոլերն ու մարկետները։

Հիշեցի՞ք Կոզբադինին։ Ո՞չ, լավ չէ՛։ Նա Մսրա գլխավոր հարկահավաքն էր, արաբաց աշխարհից եկած կատաղի պատուհասը, ում գլուխը սասնեցիք ջարդեցին այնքան եռանդուն, որ վերջինս մոռացավ Սասունի ոչ միայն հարկերը, այլև ճանապարհները, առհասարակ հրաժարվեց հարկահանությունից և Մսրա քուչեքում զբաղվում էր գրբացությամբ։ Վերջին դրվագը, անկեղծ ասած, պատմությանն անհայտ է, ինքս բութ մատիցս ծծեցի ներքոհիշյալ հրեշապատում եղելության բազմադարյան մշակույթը փաստելու համար։

Խոսքս ուզում եմ սկսել հռետորական հարցադրմամբ. որտե՞ղ էր նախկին խորհրդականը, երբ Քոչարյանը 10 տարի մեզ «կորսման» էր մատնում, երբ ավերում էր տնտեսությունը: Կարդում էի Լիպարիտյանի ընդարձակ հարցազրույցը («Իրատես de facto», թիվ 6) ու փորձում էի վերլուծել և հասկանալ, թե որն է այդ հարցազրույցի մեխը, վերջապես ի՞նչ է ցանկանում ասել առաջին նախագահի ավագ խորհրդականը, որի լիազորությունների ավարտից անցել է համարյա 17 տարի: 17 տարվա ընթացքում ինչե՜ր ասես, որ չտեսավ մեր երկիրը: Վերջապես ցանկանում էի նաև հասկանալ` ուսանելի՞ են արդյոք այդ քաղաքական գործչի դասերը մեր և ապագա սերունդների համար:

«Կիսաքրեական» նորահայոց իշխանապետությունը արձանագրեց երկրի օտարման դիվանագիտական հերթական փայլուն հաղթանակը` Որոտանի ՀԷԿ-ը հանձնուքի տեսքով նվիրաբերվեց ԱՄՆ-ին, ռուսաց հետ բալանսը պահելու համար, թե չէ Նահանգների եղ ու բրնձի, այսինքն` վարկերի բարոյական տոկոսները այլ կերպ ո՞նց եք փակելու։ Այլ կերպ ասած, իշխանապետիկները «թավանի» տակ չեն։ Սա փաստում ենք և քայլարշավում դեպի Երասխավան։

Մարդկային հոգու չարության և դրա դրսևորումների մասին բազմաթիվ օրինակներ կարելի է բերել տարբեր ազգերի մեծ մտածողների ստեղծագործություններից կամ էլ ժողովրդական ասույթներից: Սակայն հոգեկան այդ վիճակի դրսևորման և այն իրականություն դարձնելու անհնարինությունը լավ է պատկերված Ստեփան Զորյանի մի նովելում: Ներոնը նկատում է, որ իր սենատորներից մեկը բացահայտ չի փառաբանում իրեն, եթե նույնիսկ ծափ է տալիս ներկայացման ավարտին, ապա աննկատ արհամարհական թույլ ժպիտը շուրթերին:

Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիրի սրտում Հայաստանի ազգագրության և ազատագրական պայքարի պատմության ազգային թանգարանն է։ Թանգարանում հայոց ազգի խիստ գունագեղ պատմությունն է քոչարի բռնել, զի՜լ ու զրնգուն, սկսած Ք.ծ.ա. 4-րդ հազարամյակից։ Թանգարանի հնագույն մշակույթը համալրված է կեռխաչերով (սվաստիկայով), ձկնակերպ «Վիշապ» քարակոթողներով, քարե աղորիքով, կանացիակերպ կուռքերով, օձագլուխ եղջերագավով, պաշտամունքային կաթսայով, ցորենի ամբարով և, վերջապես, երկնասլաց ֆալլոսով։ Այժմ դառնանք ներկա հրապարակման հերոս-ֆալլոսին։